Con trai của tướng quân Douglas MacArthur, Arthur, đã thoát ra khỏi ánh hào quang của chính cha mình chỉ bằng việc đổi tên và sống ẩn dật gần hết cuộc đời. Bill Gates Jr., con của một luật sư nổi tiếng đã né tránh việc học luật và bỏ học để tập trung vào ngành phần mềm máy tính, và gần đây là làm từ thiện.

Con trai của Winston Churchill có lẽ sẽ có cuộc sống tốt hơn nếu ông không bao giờ đi theo con đường chính trị. Thành tích chơi golf của Greg Norman Jr. tốt hơn rất nhiều người, nhưng nó sẽ không mấy ấn tượng nếu đem so sánh với những gì mà cha của Norman đã đạt được.

Những người con của các huyền thoại, những người đã tự tạo nên cái riêng của bản thân, đã rút ra bài học: Tìm kiếm điểm mạnh của chính mình và chơi với chúng hơn là cố đo lường bản thân theo các ông bố. Thách thức làm người kế thừa có vẻ rất lớn trong hoàn cảnh của một số gia đình doanh nhân, như các thế hệ của DuPonts hay Pritzkers.

Một trường hợp khác đáng để nhắc đến là Howard Buffett, người con trai cả của Warren Buffett – nhà đầu tư huyền thoại và là nhà sáng lập Berkshire Hathaway.

Howard là thành viên trong hội đồng quản trị của Berkshire từ năm 1994 và sở hữu cổ phần trị giá tỷ đô trong công ty, nghề nghiệp chính của ông vẫn là nông nghiệp, vận hành các trang trại lớn ở 3 tiểu bang miền trung Tây.

Thay vì chọn cổ phiếu hay xây dựng một tập đoàn, Howard vẫn muốn và đang làm việc để lan rộng các kỹ năng canh tác bền vững cho các nước đang phát triển để giảm đói nghèo.

Trên thực tế thì trong bức thư thường niên gửi cho các cổ đông mới đây, Warren đã nói rằng ông muốn hội đồng quản trị bầu chọn Howard cho vị trí chủ tịch vào tương lai không xa.

Nhưng mô hình cổ điển của những người con của các huyền thoại đã nhắc nhở các nhà phê bình phản đối rằng Howard không phải Warren và anh không thể đi vừa đôi giày của cha mình. Tuy nhiên các nhà phê bình đã quên rằng cả Warren và Howard đã cẩn thận né tránh cái bẫy điển hình, những công việc của Howard không có bất cứ điều gì tương tự những gì Warren đã làm và toàn bộ đều là những gì Warren chưa hề thực hiện.

Nhiệm vụ hàng đầu của Warren tại Berkshire là đầu tư, phân bổ vốn và tạo nên một văn hóa tập đoàn riêng biệt. Sau khi ông từ chức, các vụ đầu tư sẽ được một nhóm quản lý nhỏ trong công ty tiếp nhận. Phân bổ vốn sẽ được dẫn dắt bởi một giám đốc kế nhiệm, một trong những nhà quản lý hiện đang điều hành các chi nhánh của Berkshire .

Công việc đẽo gọt ra một văn hóa tập đoàn đã được hoàn thành, nhiệm vụ chính hiện nay là bảo tồn và duy trì nó. Đây chính là nhiệm vụ được giao cho Howard, và một trong những lý do là ông hiểu Warren hơn bất kỳ ai trong số những chủ tịch hội đồng quản trị tiềm năng và ông là người có thể duy trì huyền thoại của cha mình.

Theo như những lời giải thích của Warren trong thư. Công việc cơ bản của Howard chính là quan sát các nhà quản lý cấp cao để đảm bảo rằng họ đi theo văn hóa của Berkshire và chỉ đạo sự thay thế và thuyên chuyển của họ khi cần.

Và đây là trích dẫn chính từ bức thư thường niên 2014 Berkshire Hathaway về việc tại sao ông muốn con mình là chủ tịch không điều hành của Berkshire:

“Để có thể tiếp tục đảm bảo văn hóa của chúng ta, tôi xin đề cử con trai mình, Howard, kế vị tôi như một chủ tịch không điều hành. Lý do duy nhất cho ước muốn này là để thay đổi dễ dàng hơn nếu như chọn nhầm CEO và có yêu cầu bắt buộc chủ tịch phải thuyên chuyển.

Tôi xin đảm bảo rằng vấn đề này sẽ rất ít có khả năng xảy ra cũng như ở bất cứ một công ty công nào khác. Tuy nhiên, trong thời gian tôi làm việc tại các hội đồng quản trị của 19 công ty, tôi đã thấy rằng rất khó để thay vị trí của một CEO không đủ khả năng nếu người đó cũng đồng thời là chủ tịch.

Nếu như được bầu chọn, Howard sẽ không nhận lương cũng như dành thêm thời gian cho công việc so với các giám đốc khác. Howard chỉ đơn giản là một cái van an toàn cho bất kỳ vị giám đốc nào nếu họ quan tâm đến chức CEO và mong muốn được học hỏi nếu các giám đốc khác tỏ ra nghi ngờ. Nếu các giám đốc tỏ ra e ngại, vị trí chủ tịch của Howard sẽ xác định rõ vấn đề và xử lý hiệu quả.”

Cái bẫy cha mẹ

Một nhà quản lý khi tiếp nhận vị trí của một quản lý khác được kỳ vọng có thể làm những công việc trong lĩnh vực tương tự – lãnh đạo, chiến lược, sản xuất hàng hóa, sáp nhập. Nhưng mỗi thứ lại có thể được thực hiện theo nhiều cách khác nhau.

Và bạn sẽ có khả năng thành công hơn bằng việc phát triển tài năng riêng của bản thân thay vì đi theo con đường của cha mẹ, đặc biệt là đối với các công ty truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.

Các kế hoạch kế vị là điều cơ bản trong bất kỳ một đơn vị nào, đặc biệt là những đơn vị tổ chức được dẫn dắt bởi một nhân vật mang tính biểu tượng. Nhưng một kế hoạch kế thừa sẽ khó thành công nếu sự phát triển lớn mạnh của một công ty là nhờ vào tính cách riêng của một vị lãnh đạo. Và nhiều người đã góp sức vào sự thành công của Bershire chủ yếu là từ “khẩu vị đặc biệt” của Warren, bao gồm phó chủ tịch Charlie Munger.

Tuy nhiên, văn hóa Berkshire đã phát triển sâu và rộng nhiều hơn là với chỉ một tính cách cá nhân, được định nghĩa là một chuỗi các giá trị cơ bản trải rộng khắp công ty 350.000 nhân viên.

Những thành công vĩ đại của Warren đã xây dựng nên một tổ chức lớn hơn nhiều. Berkshire chia sẻ các nguyên tắc quản lý như thực hành tiết kiệm, liêm chính, lòng tin và ý thức của sự vĩnh cửu. Lưu giữ những tài sản vô hình này là công việc của Howard, dễ dàng hơn so với công việc cha ông đã làm, đó là để lại cho tổ chức những chuyên gia có kinh nghiệm.

Nhiều người đã học cách để tránh cái bẫy đi theo bước chân của cha mẹ, và chúng ta có thể nhận biết được một đứa trẻ có phải là con của một huyền thoại hay không. So sánh cặp sinh đôi của thủ tướng Anh huyền thoại Margaret Thatcher, Carol và Mark.

Trong khi Mark đã cố gắng đi theo con đường của mẹ và thất bại thì Carol đã không bao giờ tranh cử. Cô chuyển đến Úc và tự tạo nên tên tuổi cho bản thân trong lĩnh vực báo chí trước khi quay trở lại Anh để thể hiện sự lãnh đạo chuyên nghiệp của mình. Chelsea Clinton có thể vẫn chưa gia nhập vào công việc chính trị của gia đình nhưng đã đạt được thành công trong những lĩnh vực khác: Tư vấn doanh nghiệp, các quỹ đầu tư, báo chí , hay gần đây nhất là những công việc phi lợi nhuận.

Một số người có lẽ vẫn còn đánh giá những đứa trẻ này qua những gì cha mẹ chúng đạt được. Nhưng khá hấp dẫn và thu hút khi những người này có thể nỗ lực để tự thể hiện chính bản thân mình – hoặc có thể chỉ là sống ẩn dật – nhưng tốt nhất là tự bước đi trong đôi giày được tạo ra cho chính mình, trên con đường dành cho chính mình.

Theo NDH