Ra đời từ năm 1948 – ngay trong thế chiến thứ 2, dưới sự dẫn dắt của Soichiro Honda và Fujisawa Takeo, Honda nhanh chóng đạt được nhiều thành tựu trong lĩnh vực sản xuất động cơ. Nhưng ngoài những quyết định kinh doanh, câu chuyện về lộ trình lựa chọn người lãnh đạo kế cận của hai nhà sáng lập Honda cũng đáng để các doanh nghiệp thế hệ sau đúc rút bài học.

Tháng 10/1973, tin tức nóng nhất tại xứ sở mặt trời mọc là hai nhà sáng lập hãng xe Honda: Honda Soichiro (65 tuổi) và Fujisawa Takeo (61 tuổi) thông báo quyết định đồng nghỉ hưu. Trong phát biểu nghỉ hưu, Honda Soichiro nói rằng: “Dù có tự cảm thấy mình còn trẻ đến đâu thì thực tế tôi cũng đã 65 tuổi rồi, không thể kham nổi sự biến đổi chóng mặt của môi trường kinh doanh ngày nay. Có thể nói đây là đỉnh cao của sự nghiệp cuộc đời và là lúc chuẩn bị lực lượng kế thừa”.

Điểm đáng nói trong quyết định đặc biệt này là việc tiếp quản quyền lực của ngài Honda lại không thuộc về 3 người con trai của ông. Thay vào đó, Honda cùng Fujisawa đồng thuận chuyển giao cho quyền điều hành cho một nhóm gồm 4 giám đốc cấp cao: Kiyoshi Kawashima (Tổng giám đốc nhà máy Saitama), Kihachiro Kawashima (Phó chủ tịch điều hành của American Honda), Nishida (Tổng giám đốc bộ phận nước ngoài) và Takao Shirai (Giám đốc trung tâm R&D). Nhưng đây hoàn toàn không phải là quyết định vội vàng, điều này được hai người chuẩn bị cùng nhau từ nhiều năm trước đó.

Thất bại trong kì chuyển giao quyền điều hành đầu tiên

Ít ai biết rằng, Honda đã thực hiện lần chuyển giao quyền lực đầu tiên từ năm 1969, Soichiro quyết định giao quyền điều hành cho Tadashi Kume và đội ngũ do chính ông tuyển chọn. Tuy nhiên, với những nhà lãnh đạo mới, Honda Motor đã gây thất vọng khi mẫu ô tô H1300 vừa ra mắt đã bị coi là thảm họa từ thiết kế tới cả máy móc vận hành – thứ mà hãng này luôn tự hào.

Doanh số bán toàn cầu của chiếc H1300 là rất thấp, thậm chí Honda còn phải tuyên bố ngừng sản xuất. Soichiro đã nhận ra vấn đề ở đây không chỉ là thiết kế mà còn do hệ thống vận hành làm mát máy bằng hơi nước đã cũ kĩ. Nhưng vì chỉ còn đóng vai trò là một kĩ sư trong Honda Motor ông đã không thể ngăn chặn kịp. Fujisawa ngay lập tức yêu cầu Soichiro: “Này, ông sẽ tiếp tục để mớ hỗn độn này diễn ra với tư cách của một nhân viên hay giải quyết nó với tư cách của một nhà lãnh đạo?!”. Với sự ủng hộ của hội đồng quản trị, Soichiro tạm thời quay lại ghế nóng và bãi nghiệm đội ngũ của Tadashi Kume.

Đào tạo theo phong cách Fujisawa

Tháng 7 năm 1960, Fujisawa và Honda đồng thuận mở ra trung tâm nghiên cứu Honda Motor R&D được thành lập tách biệt hoàn toàn với Honda Motor. Đây là nơi chuyên nghiên cứu máy móc và phát hiện những tài năng trẻ trong ngành cơ khí & chế tạo máy. Những người được nhận vào đây đa phân là sinh viên ưu tú khắp cả xứ hoa anh đào đặc biệt là từ đại học Tokyo.

Tại đây, Fujisawa tổ chức cuộc họp hằng tháng giữa những học trò của mình – các thành viên cấp cao của Honda Motor R&D. Ông luôn đưa ra một vấn đế cụ thể và nghe họ tranh luận. Nishida nhớ lại: “Ông ấy duy trì việc này trong cả một thập kỉ. Sau này chúng tôi mới nhận ra đó như một cơ hội để chúng tôi thể hiện bản thân cũng như nâng cao kĩ năng quan sát một vấn đề”.

Lớp R&D của Fujisawa cho ra mắt 4 cái tên sáng giá: Kiyoshi Kawashima, Kihachiro, Nishida, Takao Shirai.

Mục tiêu của hoạt động này không chỉ dừng ở học tập giỏi về chuyên môn, điều mà Fujisawa cũng như Soichiro muốn là những người kế nghiệp sẽ phải hiểu nhau như cái cách mà Fujisawa và Soichiro vốn duy trì nhiều năm trước đó. “Một trải nghiệm không thể tuyệt vời hơn. Chúng tôi dần hiều về cách làm việc của hai nhà sáng lập. Họ như cặp tình nhân đang trong tuần trăng mật, đi đâu cũng có nhau. Đó có lẽ là lý do chỉ trong vòng 7 năm hai người họ đã đưa Honda Motor thành hãng chế tạo máy hàng đầu Nhật Bản. Họ muốn những nhà lãnh đạo tương lai cũng phải có những đức tính như họ đó là sự thấu hiểu và luôn biết cách đặt câu hỏi”, trên trang Honda Global, Takao Shirai nhớ lại.

Cuộc gặp của Fuji và 4 học trò

Bốn người này sau đó đảm nhiệm các vai trò điều hành cấp cao tại Honda Motor dưới sự dám sát của cặp đôi Fujisawa vàSoichiro.

Thành công của thế hệ học trò Fujisawa

Fujisawa từ lâu đã hiểu rằng: Honda Motor không thể phát triển nếu cứ dựa vào duy nhất những thiết kế và quyết định của ngài Soichiro Honda. Một ngày, Fujisawa bất ngờ gọi nhóm 4 người lên và tuyên bố: “Bây giờ tôi sẽ bãi nhiệm tất cả các cậu”, nhưng ông không nói rõ lý do.

Một cuộc họp cổ đông của Honda Motor diễn ra tháng 4/1970, Soichiro và Fujisawa đồng thuận thành lập một hội đồng gọi là Big Broadroom bao gồm: 4 học trò của Fujisawa (đứng đầu là Kiyoshi Kawashima) lên nắm quyền tại Honda Motor. Ngoài ra, có sự tham gia của 2 cố vấn là Soichiro và Fujisawa, cùng với một số thành viên khác.

Nishida nhớ lại khoảnh khắc ông và 3 người bạn của mình chính thức tiếp quản tập đoàn Honda, người thầy Fujisawa đã nán lại và ân cần bảo: “Tôi và Soichiro sẽ giao lại toàn bộ công việc ở đây cho các cậu, hãy sáng suốt trong những quyết định bởi điều đó ảnh hưởng tới tương lai của Honda. Nếu có khúc mắc gì, đừng ngần ngại, hãy tới tìm Soichiro và tôi”. Sự chuyển giao của Honda lần 2 chính thức hoàn tất. Fujisawa rất hiếm khi xuất hiện trong cuộc họp của nhóm Big Broadroom còn Soichiro tách biệt hoàn toàn với Honda, ông tiếp tục quay trở về với niềm đam mê của ông đó là nghiên cứu và chế tạo máy tại Honda R&D.

Sự bổ nhiệm xuất phát từ kế hoạch đào tạo bài bản đã cho thấy hiệu quả. Kể từ năm 1970 Honda luôn là nhà sản xuất và phân phối xe máy lớn nhất trên thế giới. Năm 1971, Big Broadroom đưa Honda thoát khỏi cuộc khủng hoảng tiền tệ tại Nhật Bản. Năm 1972, với sự chấp thuận của Soichiro, Honda chính thức xâm nhập vào thị trường Mỹ với rất nhiều ông lớn hàng đầu ngành sản xuất máy cùng nhau cạnh tranh. Năm 1982, Honda là tập đoàn nước ngoài đầu tiên xây dựng nhà máy sản xuất ô tô ngay tại Mỹ với mẫu xe Civic là hình ảnh thương hiệu cũng như có nhiều thế hệ mới nhất.

Sau này, khi kết thúc nhiệm kỳ ban điều hành 4 người, Kiyoshi Kawashima được chọn là chủ tịch tập đoàn Honda. Có thể thấy, điều quan trọng nhất với Honda là làm cách nào để công ty tồn tại lâu dài! Cách duy nhất là chọn đúng người đứng đầu, là người hiểu rõ doanh nghiệp và triết lý vận hành của doanh nghiệp. Truyền thống của Honda tiếp tục cho đến ngày nay và không có ai làm tổng giám đốc của Honda quá 10 năm. Hiện Honda đã tới đời CEO thứ 9, tất cả những con người này đều có một lý tưởng chung.