Bill Gates dường như có mọi thứ trong tay: danh tiếng, tài năng, tiền bạc, và hạnh phúc. Nhưng, vị tỷ phú này dường như chưa bao giờ ngủ quên trên chiến thắng.

Trong khoảng thời gian bốn ngày từ 17/06 đến 20/06/1991, tài sản cá nhân của Bill Gates đã giảm hơn 300 triệu USD do cổ phiếu Microsoft đột ngột giảm 11% khi một mẩu giấy ghi nhớ chứa đầy các kịch bản “ác mộng” bị rò rỉ trên tờ San Jose Mercury News.

Mẩu giấy nhớ này do chính tay Bill Gates viết, liệt kê một loại những lo lắng của ông về đối thủ cạnh tranh, công nghệ, tài sản trí tuệ, các vụ kiện tụng và thiếu sự ủng hộ của khách hàng đối với Microsoft. Trong đó, vị tỷ phú thậm chí còn tuyên bố rằng những kịch bản ác mộng này là sự thật.

Ở thời điểm mẩu giấy nhớ được công bố, Microsoft đã là một công ty có quyền lực nhất trong ngành, với Windows đang sắp trở thành một trong những sản phẩm phần mềm phổ biến nhất từ trước đến nay.

Nhiều người thắc mắc tại sao Bill Gates viết ra tờ giấy nhớ đó. Nhưng bất kỳ ai hiểu ông đều biết rằng mẩu giấy nhớ ấy không báo hiệu một sự thay đổi trong con người ông, bởi nhà sáng lập của Microsoft luôn sống trong sợ hãi, luôn cảm thấy dễ bị tấn công, và ông sẽ vẫn như vậy để không ngừng hoàn thiện và chiến thắng mọi đối thủ cạnh tranh.

“Nỗi sợ hãi sẽ dẫn đường cho quý vị, nhưng nó phải là âm ỉ, tiềm tàng”, Gates nói vào năm 1994. “Tôi cân nhắc đến thất bại trên cơ sở thông thường”.

Ông thậm chí còn treo hình của Henry Ford trong văn phòng của mình để nhắc nhở bản thân rằng thậm chí những doanh nghiệp vĩ đại nhất vẫn có thể bị qua mặt, như Ford đã bị GM qua mặt vào thời kỳ lịch sử đầu tiên của ngành công nghiệp ô tô.

Bill Gates cũng cho biết ông không ngừng lo lắng về việc ai sẽ là Bill Gates tiếp theo, có thể là một thằng nhóc trung học đồng bóng nào đó, miệt mài 22 tiếng mỗi ngày trong một văn phòng bé xíu bẩn thỉu như ông từng trải qua để cho ra một quả ngư lôi hủy diệt nhắm vào Microsoft.

Nỗi sợ hãi của Bill Gates được Jim Collins và Morten T. Hansen trong cuốn Vĩ đại do lựa chọn gọi là sự sợ hãi hữu ích, vốn thường thấy ở những nhà lãnh đạo vĩ đại. Họ luôn duy trì tính cảnh giác cao độ trong cả thời kỳ tươi đẹp cũng như đen tối. Họ tin rằng các sự kiện có thể chống lại họ bất kỳ lúc nào và tốt hơn là họ nên phòng bị. Sự sợ hãi hữu ích khiến họ đưa ra được những hành động hiệu quả và chuyển thành sự chuẩn bị bao trùm cũng như những hành động nhạy bén, bình tĩnh.

Trong trường hợp của Gates, ông không chỉ ngồi đó viết ra mẩu giấy nhớ ác mộng. Ông chuyển nỗi sợ thành hành động bằng cách tạo ra không gian làm việc không tốn kém, thuê nhân sự tốt hơn, lập các quỹ dự trữ tiền mặt, và lao vào việc tung ra phần mềm tiếp theo để Microsoft luôn đi trước một bước so với các đổi thủ.

Các nhà lãnh đạo như Gates cũng thường duy trì một vị thế tài chính thận trọng, tích trữ tiền mặt để phòng hờ những đổ vỡ không lường trước được, và tránh khỏi những rủi ro không cần thiết có thể khiến họ rơi vào thảm họa.

Sợ hãi một cách hữu ích khiến các nhà lãnh đạo tránh được hiểm nguy, cố gắng tìm ra con đường an toàn nhất và thú vị nhất trong cuộc sống, đồng thời hoàn thành các mục tiêu vĩ đại, dù đó là một công ty, một mục tiêu trong cuộc sống, tham vọng thay đổi thế giới, hay khao khát trở nên hữu ích ở mức độ cao nhất.

* Theo Sách Vĩ đại do lựa chọn của Jim Collins và Morten T. Hansen, bản tiếng Việt tái bản lần 3 của Nhà xuất bản Trẻ.

Lam Vy (TH)