Chưa đầy 1 năm Alibaba Group Holding từ chỗ là con cưng của thị trường chứng khoán đã trở thành “tội đồ” khiến cho cổ đông thua lỗ nặng. Chỉ 2 tháng sau khi Alibaba chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) vào tháng 9.2014 – đợt IPO lớn nhất từ trước đến nay khi huy động được 25 tỉ USD – giá cổ phiếu Alibaba đã đạt đỉnh 119,15 USD/cổ phiếu vào ngày 10.11.2014; nhưng cũng kể từ đó, Alibaba đã mất tới hơn 100 tỉ USD vốn hóa thị trường. Hiện tại, giá cổ phiếu Alibaba đã rớt xuống dưới cả mức giá IPO 68 USD/cổ phiếu, chỉ còn 63,91 USD/cổ phiếu (ngày 4/9/2015).

Giờ tập đoàn thương mại điện tử lớn nhất Trung Quốc này đang tìm cách lấy lại những gì đã mất. Ngày 10.8, Alibaba đã mua lại 20% cổ phần trong nhà bán lẻ hàng điện tử Suning Commerce Group với giá 4,6 tỉ USD, thương vụ lớn nhất từ trước đến nay mà Chủ tịch Jack Ma thực hiện. Đây là một phần trong nỗ lực của ông nhằm tiếp cận hàng triệu khách hàng mới ở các vùng nông thôn Trung Quốc và ở thị trường nước ngoài.

Trong số 18,9 triệu người sử dụng internet mới ở Trung Quốc trong nửa đầu năm 2015, hơn 48% đến từ các khu vực nông thôn, theo China Internet Network Information Center. Và mối quan hệ với Suning sẽ giúp Tập đoàn bành trướng sang những khu vực phát triển nhanh này, theo Cynthia Meng, chuyên gia phân tích tại Jefferies Hong Kong Ltd. “Thương vụ giúp cho Alibaba cải thiện đáng kể năng lực về hậu cần và giao hàng, đặc biệt ở những thị trường cấp thấp hơn”, Meng nói.

Cụ thể, thương vụ với Suning giúp kết nạp thêm vào mạng lưới của Alibaba hơn 1.600 cửa hàng thiết bị điện tử tại khoảng 290 thành phố và giúp cho mạng lưới hậu cầu Cainiao của Alibaba tiếp cận được gần như tất cả 2.800 thành phố và quận huyện tại Trung Quốc. “Các mảng nông thôn và nước ngoài cho thấy một cơ hội tăng trưởng rất lớn nhưng sẽ mất thời gian để các lĩnh vực này phát triển được”, Li Yujie, chuyên gia phân tích tại RHB Research Institute, nhận xét.

Thế nhưng, Alibaba không còn nhiều thời gian để chờ chiến lược nói trên phát huy tác dụng. Bởi lẽ, nhà đầu tư đang trở nên mất kiên nhẫn, nhất là từ sau khi Alibaba báo cáo kết quả kinh doanh hằng quý kém lạc quan vào giữa tháng 8 vừa qua. Giá cổ phiếu đã giảm mạnh sau khi doanh số bán đã tăng trưởng với tốc độ chậm nhất trong ít nhất 3 năm qua. Doanh thu đã tăng 28% đạt 20,2 tỉ nhân dân tệ (3,2 tỉ USD) trong 3 tháng kết thúc vào tháng 6.2015, giảm từ mức trung bình 56% trong 12 quý trước đó.

Tốc độ tăng trưởng hằng năm của thị trường thương mại điện tử Trung Quốc đang chậm lại

Tốc độ tăng trưởng chậm lại là do sự bão hòa của thị trường thương mại điện tử tại các thành phố lớn, giàu có hơn của Trung Quốc và chiến lược của Công ty trong việc chuyển sang mảng dịch vụ trên máy tính bảng và điện thoại thông minh, vốn tạo ra doanh thu ít hơn từ quảng cáo so với máy tính để bàn.

Trước những thách thức này, ngoài thương vụ mới đây với Suning, Jack Ma đã đẩy mạnh các lĩnh vực kinh doanh tiềm năng khác. Chẳng hạn, Alibaba đã thành lập một bộ phận điện toán đám mây gọi lại Aliyun, tương tự như bộ phận đám mây rất thành công của Amazon. Alibaba đã đầu tư rất lớn vào Aliyun với mục tiêu nhắm đến các doanh nghiệp Trung Quốc. Công ty cũng dự định sẽ chi thêm 1 tỉ USD nữa để đưa Aliyun ra toàn cầu. Doanh thu từ mảng điện toán đám mây dù vẫn còn khiêm tốn nhưng đã tăng gấp đôi so với cách đây 1 năm.

Doanh thu hằng quý từ mảng dịch vụ di động cũng đã tăng 225% so với cùng kỳ năm ngoái, giờ chiếm phân nửa trong tổng doanh thu thương mại điện tử từ Trung Quốc của tập đoàn này, so với mức chỉ 19% cách đây 1 năm.

Trong khi đó, thông qua nền tảng AliExpress, Alibaba đã trở thành trang web mua sắm hàng đầu ở Nga và Brazil. Nó chiếm tới phân nửa hàng hóa trực tuyến được mua tại Nga, theo Maria Gracheva, CEO của Yandex Money, một công ty xử lý thanh toán cho những giao dịch trực tuyến của Alibaba tại Nga, nhận xét.

Nhà sáng lập Jack Ma chưa hề che giấu tham vọng đưa Alibaba trở thành một tập đoàn công nghệ toàn cầu. Ông cho biết ông muốn có được 50% doanh thu đến từ thị trường bên ngoài Trung Quốc. Tuy nhiên, cho đến nay, hoạt động kinh doanh nước ngoài của Alibaba vẫn chưa có nhiều cải thiện khi chỉ 9% doanh thu đến từ thị trường nước ngoài. Đó là lý do mới đây ông đã đưa Michael Evans, nguyên Phó chủ tịch Goldman Sachs, lên vị trí Chủ tịch thực thi sứ mệnh bành trướng ra quốc tế.

Alibaba cũng tuyên bố các kế hoạch mua lại 4 tỉ USD cổ phiếu quỹ trong 2 năm tới, chủ yếu để bù đắp vào những đợt pha loãng cổ phiếu, một phần do việc thực hiện các chương trình thưởng cổ phiếu cho nhân viên nhằm giữ chân nhân tài. Có thể thấy chi phí lương thưởng đã tăng lên mức kỷ lục 644 triệu USD trong quý gần đây nhất, gần gấp 4 lần cách đây 1 năm.

“Các nhà đầu tư có lẽ không nghĩ đến điều này khi họ lần đầu tiên rót vốn vào Alibaba”, Ray Zhao, chuyên gia phân tích tại Guotai Junan Securities, nhận xét. Jack Ma và đồng sáng lập Joseph Tsai nói họ sẽ dùng tiền của chính mình để mua lại cổ phiếu quỹ.

Alibaba cũng đang vấp phải những khó khăn khác. Hồi tháng 1 năm nay, Công ty bị Chính phủ Trung Quốc chỉ trích về các hoạt động kinh doanh của Tập đoàn. Tháng 5, Alibaba lại bị kiện bởi nhà sản xuất túi xách Gucci liên quan đến những cáo buộc về hàng giả. Đến tháng 6, Alibaba đồng ý bán lại website ở Mỹ có tên 11 Main do doanh số bán ì ạch tại đây. Hiện tại, Alibaba vẫn chưa thoát ra khỏi các vụ kiện tụng tại tòa, vốn sẽ khiến Tập đoàn hao tâm tổn sức cũng như tiền bạc.

Các mối lo ngại về hàng giả trên các nền tảng thương mại điện tử chính của Alibaba như Taobao và Tmall sẽ không dễ gì dịu xuống. Alibaba đã nói rõ điều này trong báo cáo lợi nhuận hồi tháng 8 rằng Tập đoàn “đang cải thiện chất lượng và tính bền vững của các đơn vị kinh doanh đang làm ăn trên các nền tảng thương mại điện tử của mình”.

Hiện tại, niềm tin của nhà đầu tư đang lung lay khi giá cổ phiếu Alibaba đã giảm gần phân nửa so với mức đỉnh cuối năm ngoái. Trong bối cảnh nền kinh tế Trung Quốc tăng trưởng với tốc độ chậm nhất kể từ năm 1990 và các vụ kiện tụng liên quan đến hàng giả, nhiều nhà đầu tư tỏ ra lo ngại về triển vọng của Alibaba trong thời gian sắp tới. “Tốc độ tăng trưởng chậm lại sẽ tiếp tục là một vấn đề. Các nhà đầu tư không nghĩ rằng Alibaba có thể miễn nhiễm trước đợt suy giảm chung tại Trung Quốc, đặc biệt khi phần lớn doanh thu của Tập đoàn vẫn còn đến từ thị trường trong nước”, Li Muzhi, chuyên gia phân tích tại Arete Research Services, nhận xét.

Jack Ma phải nhanh chóng đưa Tập đoàn thoát ra khỏi mớ bòng bong kiện tụng cũng như sớm cho thấy kết quả từ các chiến lược đã vạch ra. Hiện một số nhà đầu tư lớn đã bán ra cổ phiếu Alibaba sau khi báo cáo lợi nhuận hằng quý kém lạc quan được công bố. Tiger Global Management của Chase Coleman đã sở hữu 557 triệu USD trị giá cổ phiếu Alibaba tính đến cuối tháng 3.2015. Vào ngày 30.6, công ty này đã bán ra và giờ chỉ sở hữu chưa tới 8 triệu USD giá trị cổ phiếu. Công ty quản lý tài sản gia đình của tỉ phú George Soros cũng đã bán ra gần hết số cổ phiếu trị giá 370 triệu USD tại Alibaba trong cùng thời gian trên.

Các chuyên gia phân tích tại Atlantic Equities và Pacific Crest Securities đã hạ bậc cổ phiếu Alibaba xuống mức trung lập. Tuy nhiên, 85% các chuyên gia phân tích do Bloomberg theo dõi lại khuyến mua cổ phiếu Alibaba, dự kiến giá cổ phiếu sẽ tăng 29% trong năm tới, đứng thứ ba trong số 25 công ty lớn nhất thế giới.

Theo Ngô Ngọc Châu

NCĐT