Tính đến cuối tháng 10/2013, Pimco Total Return Fund, được xem là chuẩn mực cho tất cả các quỹ trái phiếu do quy mô của nó quá lớn, đã có giá trị tài sản thấp hơn 3 tỉ USD so với Vanguard Total Stock Market Index Fund. Như vậy, Vanguard đã qua mặt Pimco trở thành quỹ tương hỗ mở lớn nhất thế giới.

 

Tình cảnh này của Pimco không hoàn toàn do lỗi của Bill Gross. Giá trái phiếu đã giảm sâu trong năm nay khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) bắn đi tín hiệu vào tháng 5 rằng Mỹ sẽ giảm quy mô chương trình mua lại trái phiếu. Điều đó đã khơi mào cho một cuộc tháo chạy khỏi các quỹ trái phiếu, trong đó có Pimco.

 

Từ ngày 1-30/5/2013, Pimco đã có lợi nhuận âm 1,9%. Trong khi trái phiếu bị thất sủng thì chứng khoán lại tăng tốc, thu hút dòng tiền chảy vào các quỹ cổ phiếu như quỹ Vanguard. Tính đến cuối tháng 9, nhà đầu tư đã rút ròng 11 tỉ USD ra khỏi quỹ trái phiếu trong khi lại bơm 35 tỉ USD vào các quỹ cổ phiếu.

 

Gross là người đồng sáng lập Tập đoàn Pimco vào năm 1971 và đã trở thành cái tên gắn liền với Pimco trong suốt 4 thập kỷ qua. Ông được tặng danh hiệu “vua trái phiếu” khi đưa Pimco trở thành tập đoàn khổng lồ với 2.000 tỉ USD giá trị tài sản.

 

Tên tuổi quá lớn của Gross đã khiến mỗi động thái của ông đều trở thành kim chỉ nam cho nhà đầu tư trái phiếu. Nhưng bản thân Gross cũng bị va vấp. Thực tế, khoản lỗ gần 38 tỉ USD của Pimco Total Return Fund từ đầu năm đến nay cũng có một phần do ông phán đoán sai.

 

Vào ngày 19/4, ba tuần trước khi đưa ra nhận định rằng thị trường trái phiếu giá lên trong 30 năm qua đã đến hồi chấm dứt, Gross cho biết ông đang tăng cường mua vào TIPS. TIPS là một loại trái phiếu chính phủ đặc biệt giúp bảo vệ người nắm giữ chúng trước các tác động của lạm phát, vì thế đây được xem là loại chứng khoán an toàn nhất.

 

Khi mua TIPS, Gross đã đặt cược rằng các nỗ lực kích thích nền kinh tế của FED cũng như các ngân hàng trung ương trên thế giới sẽ đẩy giá cả hàng hóa lên cao. Mặc dù sau đó giá cả của các trái phiếu chính phủ giảm như ông đã dự báo nhưng nỗi lo của thị trường về lạm phát cũng giảm, từ đó làm giảm giá trị của các TIPS.

 

Pimco Total Return Fund của Bill Gross đã bị Vanguard Total Stock Market Index Fund lấy mất ngôi vương “quỹ tương hỗ mở lớn nhất thế giới”. Đơn vị: tỉ USD – Nguồn: Morningstar

 

Điều đó đã làm tăng mức lỗ của Pimco Total Return, vốn đã lỗ 4,7% vào tháng 5 và tháng 6. Đây là nguyên nhân khiến nhà đầu tư rút tới 9,9 tỉ USD khỏi Quỹ trong tháng 6, một mức kỷ lục.

 

Các khoản lỗ lớn từ quỹ trái phiếu Pimco cùng với xu hướng chuyển sang quỹ cổ phiếu và các quỹ khác của nhà đầu tư khiến cho Pimco càng thêm quyết tâm làm giảm tầm ảnh hưởng của Gross. Tập đoàn này đang tuyển dụng những nhà quản lý trẻ hơn.

 

Tuy nhiên, bất cứ sự thay đổi nào cũng là rủi ro cho một doanh nghiệp chỉ dựa vào một nhà quản lý quỹ độc nhất. Khi công ty quản lý quỹ TCW Group sa thải Giám đốc Đầu tư Jeffrey Gunlach vào tháng 12/2009, khách hàng đã rút đi khoảng 25 tỉ USD, gần 1/4 tài sản của Công ty. 20 tháng sau, tài sản của quỹ TCW do Gunlach điều hành cũng bị giảm hơn phân nửa.

 

Để hạn chế rủi ro này, năm 2008, Pimco đã thuê Mohamed El-Erian làm Giám đốc Điều hành và cùng chia sẻ vai trò Giám đốc Đầu tư với Gross. El-Erian đã bành trướng danh mục đầu tư của Pimco sang các lĩnh vực như quỹ ETF, cổ phiếu và các quỹ tài sản thay thế.

 

Kể từ năm 2010, Tập đoàn đã cho ra mắt 108 quỹ trên toàn thế giới. Tuy vậy, El-Erian vẫn nhận xét: “Bill tiếp tục là động lực chính thúc đẩy công ty chúng tôi cho đến ngày hôm nay”.

 

Thực sự là không dễ làm lu mờ vai trò của Gross đối với Pimco. Bởi lẽ, Gross là người đã tạo ra sức tăng trưởng thần tốc của Pimco vào thập niên 2000.

 

Ông đã tạo ra mức lợi nhuận hằng năm lên tới 7,7% trong thập kỷ đó, cao hơn cả mức lợi nhuận kiếm được của 97% quỹ tương tự. Năm 2009, Pimco Total Return đã đạt kỷ lục khi thu hút tới 50 tỉ USD từ các nhà đầu tư, qua mặt cả Growth Fund of America trở thành quỹ tương hỗ lớn nhất thế giới.

 

Khi Tập đoàn bành trướng, Gross cũng quản lý một miếng bánh nhỏ hơn trong các tài sản quỹ tương hỗ của Pimco. Theo ước tính của Morningstar, tỉ trọng các tài sản quỹ tương hỗ do Gross quản lý đã giảm xuống còn 63% tính đến ngày 31.3 năm nay, từ mức 84% cách đây 1 thập kỷ.

 

Các nhà quản lý quỹ khác của Pimco cũng đang thu hút được sự chú ý vì họ đang thành công. Daniel Ivascyn của Pimco Income, với 26,4 tỉ USD giá trị tài sản, hiện là nhà quản lý trái phiếu Mỹ hàng đầu dựa trên mức lợi nhuận do ông mang về trong vòng 1, 3 và 5 năm qua, theo Bloomberg Markets.

 

Mark Kisel, quản lý 130 tỉ USD giá trị tài sản tại Pimco, hồi tháng 1 cũng được đánh giá là nhà quản lý thu nhập cố định hàng đầu năm 2012 của Morningstar.

 

Tuy vậy, Nancy Koehn, Giáo sư Đại học Harvard, cho rằng tiếng tăm vang dội của Gross vẫn là lý do chính thu hút các nhà đầu tư đến với Pimco. Nhưng bà nói thêm: “Việc các nhà đầu tư sẵn sàng để cho những nhà quản lý quỹ khác tại Pimco quản lý tiền của họ là do tin tưởng những nhà quản lý đó có thể xử lý công việc như cách của Gross”.

 

“Có lẽ sẽ chẳng bao giờ tìm thấy một Bill Gross thứ hai”, Steven Rogé, nhà quản lý danh mục đầu tư tại R.W.Rogé, nhận xét. Nhưng ông cho biết các nhân vật có sức ảnh hưởng lớn ra đi không phải lúc nào cũng là thảm họa.

 

Khi nhà đầu tư cổ phiếu huyền thoại Michael Price ngưng quản lý danh mục đầu tư tại Mutual Global Discovery vào năm 1998, Rogé đã bán cổ phần của ông trong công ty này. 2 năm sau đó, “một người không có tiếng tăm là mấy tên David Winters đã thay thế Price và đã trở thành một hiện tượng trong giới đầu tư. Chúng tôi đã phạm sai lầm”, Rogé cho biết.

 

 

NGÔ NGỌC CHÂU/NCĐT