Sàn giao dịch bitcoin lớn thứ 2 trên thế giới, Bitstamp, có trụ sở tại Slovenia, đã trải qua tuần lễ đầu tiên năm 2015 một cách đáng “ghi nhớ” khi trở thành nạn nhân trong một vụ tấn công với thiệt hại tài sản được ghi nhận tương đương giá trị 5 triệu USD.

Nhiều tạp chí công nghệ đã chỉ ra đó là một khởi đầu thật tệ trong năm mới cho đồng tiền số này (Bitcoin) khi Quartz đã thẳng thừng tuyên bố đó là “Thương vụ đầu tư tệ nhất năm 2014”. Nếu bạn nhìn vào màn trình diễn của đồng tiền này trong khoảng thời gian từ 01/01/2014 cho đến ngày 01/01/2015, bạn sẽ thấy rằng kết luận đó không sai:Bitcoin đã kết thúc năm với giá trị bằng 39% giá trị đầu năm 2014.

Thực tế, bitcoin đã trở thành động lực chính trong năm vừa qua ở cả hai khía cạnh kỹ thuật cũng như đầu cơ, và có vẻ đã sẵn sàng để chuyển đổi các định kiến trong năm mới.

Để bắt đầu, chúng ta thường thấy các vi phạm như trường hợp hack Bitstamp trong năm 2014 hoặc sự việc tương tự lớn hơn rất nhiều (trị giá tương đương 400 triệu USD vào thời điểm đó) vào năm 2011 thường được hiểu lầm như là các vấn đề về an ninh của bản thân đồng tiền này.

Nhưng chúng chỉ là các dấu hiệu cho các sai sót trong những trường hợp giao dịch cụ thể chứ không phải dấu hiệu của vấn đề về các kỹ thuật cơ bản tạo ra đồng tiền. Và thật sự các công nghệ nền tảng đằng sau Bitcoin vẫn luôn là điều gây hứng thú nhất đối với giới công nghệ. Như nhận định trong một bài viết chuyên đề “Nhận diện tương lai” được đăng trên Tạp chí chuyên ngành vào tháng 01/2015, hầu hết mọi người đều lạc quan về Bitcoin – từ những tên tuổi lớn trong giới doanh nhân như Mike Andreessen (đồng tác giả ngôn ngữ lập trình đầu tiên cho trình duyệt Mosaic và là đồng sáng lập tập đoàn công nghệ Netscape) cho đến những nhà phát triển và những “thợ mỏ” (bản chất số lượng đồng Bitcoin chỉ có số lượng nhất định, nhà đầu tư có thể mua bán qua sàn hoặc tìm – như đào vàng bằng các hệ thống máy tính nối mạng cực mạnh) đang chăm chỉ ngày đêm tìm các đồng Bitcoin – đều quan tâm đến các ứng dụng có khả năng xây dựng chuỗi luân chuyển tiền tệ Bitcoin, hơn là việc nhìn nhận Bitcoin chỉ đơn thuần là một hệ thống tiền tệ.

“Chuỗi luân chuyển” (chuỗi khối) cho phép trao đổi an toàn giữa hai thực thể với bất kỳ hình thức nào.

Một trong những ứng dụng tiềm năng được thảo luận nhiều nhất của chuỗi khối chính là ứng dụng phân quyền như trên Uber. Thay vì sử dụng ứng dụng, khách hàng có thể gọi xe và trả tiền trực tiếp cho lái xe, bỏ qua khâu trung gian (Rất tiếc phải xin lỗi Travis Kalanick – CEO và nhà sáng lập Uber – về điều này).

Chuỗi khối có thể được sử dụng cho tất cả mọi thứ từ việc mã hóa các tài liệu lưu trữ (chính là ứng dụng phân quyền như Dropbox) cho đến việc “chứng thực”, trong trường hợp chức năng có thể có của một đồng tiền cụ thể, việc chuyển nhượng bất động sản của chủ nhân.

“Chuỗi khối chính là kết quả của hàng thập kỷ đổi mới,” theo lời Ryan Selkis, giám đốc đầu tư Tập đoàn Digital Currency (Tiền tệ số), được cựu sáng lập SecondMarket, Barry Silbert tạo nên. “Điều này có thể dẫn đến những việc như phát hành trái phiếu hoặc chứng từ giấy tờ có giá, chuyển nhượng chứng thư, hợp đồng thông minh. Tập hợp những điều này lại sẽ có thể tạo nên xương sống của nền kinh tế. Nếu bạn muốn sáng tạo lại các ứng dụng phân quyền như Uber, Dropbox, Facebook, bạn có thể tái tạo lại cả thế giới Internet.”

Cho dù “chuỗi khối” rất giàu tiềm năng nhưng vẫn có một sáng kiến được tiến hành để tạo thêm những “chuỗi bên – side chains”, mặc dù có rất nhiều ý kiến tranh cãi về ý tưởng đó. “Chúng tôi thật sự không muốn gây hỗn độn với chuỗi khối chính ngay thời điểm này,” theo lời Adam Ludwin, CEO của Chain, công ty sở hữu nền tảng chuỗi khối API cho phép việc sáng tạo ra các ứng dụng Bitcoin dễ dàng hơn. “Nó vẫn hoạt động hiệu quả, và chúng tôi không muốn phá vỡ thế cân bằng.”

Hiện nay, hầu hết các hoạt động xoay quanh bitcoin đều được xem như các hoạt động tiền tệ tự nhiên, vì thế các quan điểm chỉ trích đều rất dễ bị lãng quên cũng là điều hợp lý. Theo biểu đồ thị giá thị trường thì mặc dù giá trị 1 đồng bitcoin đã mất 67% giá trị so với đồng USD trong năm vừa qua, nhưng nó đã tăng trưởng trong 2 năm trước đó ở mức 1.879%. Vì thế, nhìn nhận đó là thương vụ đầu tư tốt hay xấu còn tùy thuộc vào quan điểm của mỗi người.

Trong khi đó, tổng số các công ty khởi nghiệp có liên quan bitcoin được ra mắt trong năm 2014 đã chứng minh cho nhận định đà phát triển của đồng tiền này. Không có một danh sách cuối cùng nào dành cho các công ty bitcoin khởi nghiệp đơn lẻ, nhưng hầu như chắc chắn 2014 là năm chứng kiến nhiều công ty bitcoin được khai sinh nhất từ trước tới giờ.

Dữ liệu do AngleList gửi đến cho tạp chí Fortune đã xác nhận điều này. Trong năm 2011, chỉ có 5 công ty khởi nghiệp bitcoin được liệt kê trong danh sách AngelList. Con số tăng lên 13 công ty trong năm 2012. Trong năm 2013, con số liệt kê đã nhảy lên mốc 193 và năm 2014, con số thống kê được đã bùng nổ lên đến 566 công ty (Không phải tất cả các công ty khởi nghiệp đều đăng ký với AngleList ngay sau khi thành lập.) Thêm nữa, vào ngày 08 tháng 1 vừa qua, tổng số giao dịch bitcoin hàng ngày đã chạm mốc cao nhất trong lịch sử, căn cứ theo nội dung dòng tweet đầy hào hứng của Barry Silbert.

Hoạt động phát triển bitcoin cũng đang trong cơn sốt. Theo đồ thị tại GitHub, tổng số đóng góp cho mã nguồn bitcoin vào tháng 11/2014 đã đạt mức cao nhất kể từ mùa xuân 2012. Mặt khác, với các nhà phát triển, bitcoin đang là xu hướng. Số lượng việc làm mở ra tại các công ty bitcoin cũng nhấn mạnh sự quan tâm đến các nhà phát triển: con số hiện thời là 105, gần với mốc cao nhất đạt được vào tháng 9/ 2014 là 137, theo thông tin từ nhà quan sát các xu hướng tiền kỹ thuật số, Bitcoin Pulse.

Các nhà nghiên cứu ngày càng quan tâm đến Bitcoin hơn bao giờ hết. Trong năm 2014 đã có tổng cộng 190 công trình nghiên cứu về bitcoin được xuất bản, tăng từ mức 55 công trình trong năm 2013. Các tác giả, nghiệp dư và cả người có học hàm học vị, đều đổ dồn sự chú ý về bitcoin: Amazon liệt kê có 437 cuốn sách nói về hoặc có liên quan đến thuật ngữ “bitcoin” được xuất bản trong năm 2014, so với con số 143 trong năm 2013.

Và trong năm nay, các fan thể thao sẽ không thể phớt lờ giải đấu Bitcoin St. Petersburg Bowl, trận đấu bóng đá được tổ chức giữa bang Bắc Carolina và Trường Đại học trung tâm Florida. ESPN đã nhanh chóng mua bản quyền trận đấu bằng BitPay với số tiền tương đương 500.000 USD.

Một chỉ số khác liên quan để khẳng định bitcoin đang trên đà phát triển chính là số lượng các doanh nghiệp lớn chấp nhận sử dụng đồng tiền này. Trong năm 2014, Microsoft, PayPal, Dell, Dish Network và nhiều ông lớn khác đã ra thông báo chấp nhận sử dụng bitcoin khi khách hàng thanh toán cho các sản phẩm của họ. Những công ty này đã góp phần dài thêm danh sách công ty chấp nhận đồng tiền này như Targer, Overstock và WordPress.

Thậm chí các nhà xuất bản lớn như Fortune, Time cũng đã bắt đầu chấp nhận cho khách hàng sử dụng đồng tiền được mã hóa này cho việc thanh toán phí đặt báo. Yahoo thì đưa bitcoin vào website theo dõi tài chính Yahoo Finance và bắt đầu các gói cho vay đồng tiền này như một loại tiền tệ hợp pháp từ năm ngoái.

Google Finance (Dịch vụ tài chính của Google) cũng không chịu kém cạnh khi nối gót theo sau. “Bitcoin đang dần trở nên phổ biến hơn, chúng tôi cảm thấy vai trò của nó đang dần trở nên to lớn hơn, tác động tới lĩnh vực hoạt động và cả khách hàng của chúng tôi,” một phát ngôn viên của Yahoo nói với CoinDesk. Đừng nên ngạc nhiên nếu một ngày nào đó Yahoo sẽ lớn mạnh hơn nhờ vào bitcoin – mua lại các công ty khởi nghiệp bitcoin hoặc các động thái khác liên quan – như là một phần trong các nỗ lực của CEO Marissa Mayer để vực dậy gã khổng lồ công nghệ một thời này.

Rafael Corrales, đối tác của Quỹ đầu tư Charles River, tin rằng sự tăng trưởng trong hàng loạt lĩnh vực – từ học thuật, hạ tầng cho đến chính sách – là một dấu hiệu cho thấy năm 2014 vẫn chưa phải là năm huy hoàng nhất của bitcoin, cho dù tính luôn các biến động bất ngờ của đồng tiền này. “Trong ngắn hạn, nó chỉ là tiếng gõ cửa nhẹ để đánh thức những ai không hiểu hoặc tin rằng nó sẽ là cái gì đó không rõ,” Corrales cho biết.“Tốt nhất là nên theo sau. Trong giai đoạn chuyển tiếp, bạn sẽ thấy những biến động to lớn, vì thế nếu chỉ nhìn vào giá trị đồng tiền này trong một năm là điều thật sự ngu ngốc.”

Corrales thể hiện thêm quan điểm về một số trường hợp hack sàn giao dịch, “Sẽ có thêm một số vụ việc nữa xảy ra trong ngắn hạn, nhưng chúng sẽ sớm được giải quyết sau đó. Những việc này sẽ sớm được cộng đồng người dùng to lớn giải quyết. Vì thế bạn nên vui mừng, mặc dù có những sự việc không mong muốn xảy ra.”

Chắc chắn, những sự hưng phấn đó sẽ có thể dẫn đến những tuyên bố không thực tế từ cộng đồng những người sử dụng. Một vài nhà phát triển bitcoin và các nhà đầu tư hùng hồn tuyên bố trong vòng 5 năm, tất cả các ngân hàng lớn trên thế giới sẽ chấp nhận bitcoin. Đó là sự thái quá, Chủ tịch ví điện tử bitcoin Blockchain (khác với khái niệm chuỗi khối bitcoin), Peter Smith thừa nhận. “Tôi đã nghe rất nhiều dự đoán cả thế giới sẽ sớm sử dụng bitcoin, hầu hết chúng đều không thực tế,” Smith cho biết.“Những gì chúng ta cố gắng thực hiện để xây dựng một hệ sinh thái là vô cùng táo bạo, vì thế chắc chắn một điều rằng sẽ tốn rất nhiều thời gian.”

Vậy thời gian bao nhiêu là đủ? Và đến mức độ nào thì bitcoin, trong việc tìm kiếm sự ủng hộ để được xem như một loại tiền tệ và như một giao thức cho các ứng dụng mới, sẽ phải đối mặt với rào cản chính là sự thiếu hiểu biết về bản chất đồng tiền này của phần đông người dùng? Adam Ludwin cho rằng bản thân người dùng không cần biết kỹ thuật dùng để tạo ra đồng tiền. “Việc đó cũng giống như bình minh của Internet,” Ludwin cho biết. “Mọi người thực sự không biết làm thế nào Internet hoạt động, nhưng họ cũng không cần biết và không cần quan tâm. Họ chỉ cần biết mở máy tính và kiểm tra email.”

Vậy bitcoin sẽ trở thành hệ thống chủ đạo của ngân hàng? “Theo dự đoán, chúng tôi sẽ có một năm đầy tốt đẹp phía trước, các công ty dịch vụ tài chính từ mọi nơi có thể sẽ sử dụng bitcoin,” Ludwin hào hứng. “Nhưng điều này không xảy ra trong 10 năm tới. Và khi nó xảy ra, mọi người sẽ rất ngạc nhiên vì tốc độ lan truyền của nó.”

Mai Trâm

Theo Trí Thức Trẻ/Fortune