Vào năm 2007, Emily, cô con gái 8 tuổi của Julie Deane, bị bắt nạt – cô bé không còn bản tính hướng ngoại và vui vẻ như trước và thường đi học về với những vết bầm tím trên cánh tay. Người mẹ của 2 đứa con này khi ấy đã hứa với các con rằng sẽ gửi chúng đến các trường tư. Tuy nhiên, bà chỉ có 600 bảng (khoảng 775 USD), chứ không phải 24.000 bảng (31.000 USD) để đóng học phí.

Vì thế, bà mẹ mạnh mẽ này quyết định đầu tư số tiền ấy, dù rất nhỏ, vào việc tạo ra một doanh nghiệp có thể mang lại mức thu nhập mình cần.

“Số tiền ấy giống như tiền đánh bạc. Nó không dành cho thứ gì cả, vì thế tôi nghĩ rằng ‘Sẽ ổn thôi, đó là những gì bạn gọi là vốn hạt giống, đúng không’?” Deane nói tại hội chợ dành cho những nhà sáng lập ở thành phố New York gần đây.

Mọi việc còn hơn cả ổn: chỉ trong hơn 5 năm, Deane đã biến 775 USD ấy thành một doanh nghiệp trị giá 65 triệu USD, đó là công ty Cambridge Satchel, chuyên bán túi xách đeo vai đến 120 quốc gia trên khắp thế giới. Những nhân vật nổi tiếng như Taylor Swift, Alexa Chung, Zooey Deschanel và Elle Fanning đều đã sử dụng sản phẩm của công ty này.

Công ty Cambridge Satchel ra đời

Trước năm 2008, Deane, khi ấy từng trải qua nghề kế toán, ở nhà nội trợ và nhân viên của một trường đại học, đã có một kế hoạch đơn giản để thành lập doanh nghiệp. Doanh nghiệp ấy bắt đầu với trà trong nhà bếp. “Tôi nghĩ, rõ ràng những gì bạn làm là về nhà, và nếu bạn là người Anh thì bạn sẽ dùng một tách trà, rồi mở máy tính lên ngay trong nhà bếp”, Deane nói.

Khi bà đang tìm kiếm ý tưởng kinh doanh, Deane rất bực mình với chất lượng quá tệ của những chiếc cặp xách đeo vai dùng để đến trường dành cho các con bà. Khi bỏ công đi tìm một chiếc cặp truyền thống, bà không thể tìm được cái nào.

“Tôi nổi giận, nổi giận đúng nghĩa, vì cặp đeo vai là loại túi xách đặc trưng nhất của Anh, ai cũng có một cái khi còn đi học. Khi ấy không ai sản xuất chúng cả. Không ai sản xuất các túi xách đeo vai ở Anh”, bà nhớ lại.

Thế là Deane quyết định sẽ là người bắt đầu làm ra những chiếc túi xách chất lượng. “Tôi thật sự, thật sự may mắn vì tôi là một người rất khó tính và vì thế tôi có khuynh hướng trở nên cáu gắt khi các đồ vật không được tốt”, bà nói.

Deane dùng vài hộp đựng ngũ cốc cũ và lấy giấy màu nâu quấn chúng lại để làm một chiếc túi xách mẫu. Bà nảy ra tên công ty một cách khá hồn nhiên. “Không khó để nghĩ ra cái tên ấy. Tôi đang sống ở Cambridge, và bán những túi xách đeo vai, thế là tôi chọn Cambridge Satchel”, bà nói.

Bà đã nghĩ ra logo theo cách tương tự. Bà dùng chức năng Paint của Microsoft Word. “Thế là mọi chuyện được giải quyết”, Deane nói.

Lúc ấy không có ngân sách để thuê nhân viên nên bà thuyết phục mẹ mình tham gia. “Vấn đề là bạn phải có ai đó sẽ làm việc thật sự chăm chỉ, chịu được tánh khí dễ cáu gắt của mình, và không mong nhận được thù lao lắm. Tìm mãi cuối cùng tôi chỉ còn… mẹ mình”.

Từ cửa hiệu cung cấp cho trường học ở Scotland đến tuần lễ thời trang ở New York

Thợ lành nghề thì quá đắt đỏ đối với doanh nghiệp “mới ra lò” của Deane. Vì thế, bà tìm nhà cung cấp trên Google và trong 16 trang kết quả do Google mang lại, bà đã tìm được một cửa hiệu cung cấp cho trường học ở Scotland có bán túi xách. Cửa hiệu này khi ấy không có website. Thế là Deane gọi đến để hỏi thăm những chiếc túi họ bán là được làm ở đâu.

Lúc đầu, người chủ tiệm không tiết lộ nguồn. Vì thế cứ mỗi 30 phút Deane lại gọi cho ông ta với một câu hỏi mới. Sau một ngày rưỡi, chán ngán vì bị làm phiền, ông ta “đầu hàng” và cho Deane biết nhà cung cấp.

Deane có 3 loại túi xách làm bằng da màu nâu. Các con bà là “người mẫu” cho chúng. Deane sau đó tự học lập trình trong 2 ngày từ một khóa học miễn phí của Microsoft để bà có thể nâng cấp website. “Tôi nghĩ mình sẽ cần bán nhiều thứ này. Đây rõ ràng là một công việc cho internet”.

Trên website tự làm của mình, Deane thừa nhận rằng các nút Paypal khi ấy còn không… thẳng hàng, nhưng vẫn giải quyết được vấn đề thanh toán. Bà bắt đầu nhận được các đơn đặt hàng (đầu tiên là từ bạn bè và gia đình vì thấy… tội nghiệp, bà nói). Công ty Cambridge Satchel chính thức được ra đời vào tháng 12/2008.

Vào năm 2010, Deane có ý tưởng gửi một số túi xách màu neon sáng nhất đến các blogger thời trang để họ mang tại tuần lễ thời trang New York. Bà không có đủ tiền để tự đi. “Lúc mới thành lập Cambridge Satchel, tôi không thể đến New York với một chiếc vé hạng thường. Không phải chỉ vì ngân sách, mọi thứ kiếm được đều dành cho học phí trường tư của các con tôi”.

Khi ánh đèn tại các sự kiện của tuần lễ thời trang tắt là lúc các túi xách màu neon của Deane bắt đầu tỏa sáng. Cambridge Satchel nhận được sự chú ý mà bà đang tìm kiếm – có lẽ hơn cả dự báo. Bà “ngập” trong 16.000 đơn đặt hàng.

Vào thời điểm ấy, Deane có 4 nhà sản xuất nhỏ có thể làm ra 100 chiếc túi mỗi tuần.

Cambridge Satchel trở thành nhà sản xuất như thế nào?

Để hoàn thành 16.000 đơn hàng ồ ạt đổ về, Deane bắt đầu làm việc với một nhà sản xuất lớn hơn ở Anh, khi ấy đã gần… phá sản. Sau khi việc sản xuất bắt đầu, bà nhận được cuộc gọi từ một trong những nhân viên nói rằng nhà sản xuất này đang ăn cắp da từ nguồn cung của bà để làm ra những chiếc giỏ “nhái” và bán chúng với giá rẻ hơn.

“Tôi sẽ không làm việc với một người mà mình không tin tưởng”, Deane nói. Bà gặp trực tiếp nhà sản xuất này và lời phủ nhận hung hăng của ông ấy đã mở ra cho bà một con đường mà ngay cả bà cũng không mong đợi.

Ông ta nói với Deane rằng bà không còn chọn lựa nào khác ngoài việc hợp tác với ông. “Điều đó khiến cho tôi nổi giận, nhưng rồi câu nói tiếp theo mới thật sự là điều khiến tôi chấm dứt với ông ta: ‘Vì bà là một người ngốc và không biết gì về chuyện sản xuất’. Ông ta rất hài lòng với chính mình và quay gót bỏ đi”, bà kể lại.

Bà nhớ rằng khi ấy đã nghe chính mình nói với toàn bộ nhân viên của nhà máy sản xuất đang chứng kiến toàn bộ cuộc tranh cãi giữa bà với ông chủ họ rằng bà sẽ xây dựng một nhà máy kế bên và nếu họ muốn làm ở đó, họ nên gửi email cho bà.

Ba tuần sau, bà biến một tòa nhà bỏ hoang thành một nhà máy sản xuất và thuê tất cả, nhưng trừ 2 nhân viên thô lỗ của nhà sản xuất kia.

Năm 2013, công ty Cambridge Satchel mở địa điểm bán lẻ đầu tiên của mình. (Hiện họ có 5 địa điểm bán lẻ, tất cả đều ở Anh). Tháng 1/2014, Cambridge Satchel có giá thị trường là 50 triệu bảng (65 triệu USD), Deane nói.

Ngày nay, Cambridge Satchel hiện vẫn có giá xấp xỉ như vậy. Theo Deane, đó là vì bà đã nhận nguồn đầu tư – và quá nhiều quản lý đã đến cùng với nguồn tiền cũng như các thủ tục hành chánh phức tạp khiến cho công ty tăng trưởng chậm lại.

“Khi ấy tôi cần một nhà đầu tư, nhưng tôi cần tự đứng trên đôi chân của mình hơn và tôi không cần những quản lý mang theo mình đội ngũ nhân sự khổng lồ cùng những chi phí tốn kém của họ. Nhưng những gì tôi đã cho phép họ làm là chỉ trích và mang đi sự tin tưởng vào doanh nghiệp của mình”.

“Và điều thật sự quan trọng mà tôi nhận ra hiện nay là không ai sẽ quan tâm đến doanh nghiệp của tôi bằng chính mình”, bà nói thêm.

Nhưng Deane không nản lòng. Bà đã có được thành công không mong đợi rất nhiều lần.

Một trong những lần thành công được bà yêu thích là vào năm 2012. Ấn tượng bởi câu chuyện của bà, Google đã đưa trường hợp của Deane và Cambridge Satchel vào loạt phim tài liệu tôn vinh những người đã làm được các điều tuyệt vời từ website.

“Bà có nhận thấy rằng khi có mặt tại Google thì nghĩa là chúng tôi đã xem những gì bà làm được là một thành công trên phạm vi lớn?” Deane vẫn nhớ câu hỏi mà đội ngũ Google dành cho bà khi họ nghe được thành công của bà.

“May mắn thay, tôi không biết điều đó vì mọi việc chỉ dường như rằng con gái tôi cần được tiến lên phía trước – đó là trường học, học phí bao nhiêu, và đó là những gì cần phải xảy ra”.

Theo Thanh Hải

Trí thức trẻ/CNBC