Tài năng của CEO giúp họ chèo lái doanh nghiệp của mình khác biệt và vượt trội so với doanh nghiệp khác.

CEO QUÁ CỐ STEVE JOBS đã đưa ra lời giải thích cho sự suy yếu của các công ty công nghệ vĩ đại một thời. Ông trò chuyện với nhà viết tiểu sử Walter Isaacson như sau: “Công ty đó hoạt động rất tốt, đổi mới và trở nên độc quyền hoặc gần như độc quyền trong một số lĩnh vực, và sau đó chất lượng sản phẩm trở nên kém quan trọng hơn. Công ty bắt đầu đề cao đội ngũ bán hàng giỏi, bởi vì họ là những người có thể tăng doanh thu, chứ không phải các kỹ sư và nhà thiết kế sản phẩm. Vì vậy, cuối cùng, đội ngũ bán hàng sẽ là người điều hành công ty.”

Đó là tình trạng của Microsoft dưới thời CEO Steve Ballmer trong giai đoạn 2000-2014. Mặc dù Microsoft lớn mạnh nhờ sự quản lý của Ballmer, nhưng năng lượng của công ty này suy yếu dần vì Ballmer đã bỏ qua các đổi mới đột phá. Năm 2014, Satya Nadella thay thế Ballmer, dẫn dắt Microsoft phát triển đám mây và AI. Microsoft lại một lần nữa trở thành công ty đáng giá nhất thế giới. Nadella là CEO giỏi giang hiếm có.

IBM lại không được may mắn như vậy. Giai đoạn thống trị của IBM có lẽ đã kết thúc từ thời của CEO John Akers vào cuối những năm 1980. Akers cũng là người đề cao kinh doanh sản phẩm. Việc tập trung vào doanh số ngắn hạn khiến ông bị “che mắt” khi chuyển từ máy tính lớn sang máy chủ và hệ thống mạng.

Trong ngành công nghệ, có một niềm tin rằng các giám đốc tài chính (CFO) và luật sư khiến cho các CEO trở nên yếu đuối. Mặc dù giỏi cân đối kế toán, nhưng họ lại kém hiểu biết về các sản phẩm kỹ thuật và đổi mới. Điều này có đúng không? Thế giới sẽ tìm ra lời giải đáp.

Intel hiện nay nằm dưới quyền quản lý của cựu CFO Bob Swan. Tại IBM, cựu CFO Martin Schroeter và Jim Whitehouse, CEO của công ty phần mềm Red Hat vừa được IBM mua lại hồi tháng bảy, được cho là có khả năng sẽ soán ngôi CEO Ginni Rometty trong năm tới.

Mới đây, tôi đã hỏi Swan và Schroeter rằng liệu CFO và luật sư có thể điều hành hiệu quả các công ty công nghệ trong thời đại thúc đẩy tiến hóa kỹ thuật số hay không. Họ đã từng thành công trong trường hợp tương tự.

Đổi mới công nghệ trở nên quá rẻ, và rất phân tán, đến nỗi không một công ty nào có thể thành công nhờ vào khả năng đổi mới của chính mình – vận dụng tầm nhìn bên ngoài để tiến hành đổi mới là điều cần thiết.

Mua lại, liên doanh và giao dịch không chỉ là các động thái cải thiện bảng cân đối kế toán. Đây còn là điều thiết yếu để tránh bị  những doanh nghiệp công nghệ đột phá làm mờ mắt. Swan và Schroeter tạo nên các bước ngoặt đáng giá. Tôi sẽ không dại gì phản đối họ. Các công ty của họ là những doanh nghiệp khổng lồ toàn cầu đang học cách điều hướng qua những đổi thay của ngành.

Có thể hiểu thế này: Nếu công ty công nghệ của bạn do người sáng lập xuất sắc – Jeff Bezos, Jack Ma hay Pony Ma – điều hành, thì đây là điều may mắn. Bạn cũng may mắn nếu công ty của bạn có người tiếp quản xuất sắc như Nadella. Nhưng đối với đa số công ty lớn, một cựu CFO công nghệ hoặc luật sư sẽ có thể là lựa chọn thông minh cho vị trí CEO.

(*) Bản in theo tạp chí Forbes Việt Nam số 79, tháng 12.2019